Monthly Archives: luty 2018

Idą srogie mrozy

Idą srogie mrozy. W Domaradzu co noc spada temperatura do -17.

Grodzisko w Domaradzu

 Grodzisko w Domaradzu. Wiele się przez wieki zmieniło w Domaradzu ale przyroda pozostała  ta sama i jak przed wiekami potrafi zachwycić. Wzgórza, potoki, debrze. To one, niemi świadkowie, mogą nam dziś opowiedzieć historię tego miejsca. Obserwowały jak człowiek upadał ,  podnosił się, żył między piekłem a niebem. Mogą nam opowiedzieć jak człowiek zmęczony wędrówką wynalazł w końcu rolnictwo i  zakładał stałe siedliska. Z czasem puszcze karpackie zostały wycięte. Ale nazwy gór i wzniesień  pozostały i dziś mogą być drogowskazami  pozostawionymi dla nas przez pierwszych mieszkańców tych ziem. Jasna góra,  Góra Chyb/Hyb, góra Grodne, wzgórze Parnas. Te nazwy były pierwszymi poszlakami, które doprowadziły mnie do wniosku,  że w Domaradzu mogło istnieć wczesnośredniowieczne grodzisko. Pierwsza zainteresowała mnie nazwa góry Hyb/Chyb.  Góra o takiej nazwie znajduje się również około 40 kilometrów od Domaradza w pobliżu miejscowości Aksmanice. Mapa z portalu /http://mapire.eu/en

Znajduje się tam poświadczone średniowieczne  grodzisko.

 We wcześniejszym wpisie postawiłem hipotezę, że nazwa góry Chyb/Hyb pochodzi od staropolskiego słowa „Chybać” (czyli poruszać, chwiać się, mijać, pomijać a po słowacku pohyb-  to ruch) i jest związana z ruchem słońca w czasie przesilenia jesiennego i wiosennego. Stojąc wtedy w grodzisku Domaradz i obserwując horyzont widzimy  jakby słońce wspinało się, (mijało, pomijało, kołysało się)  po zboczach góry Chyb/Hyb.

To samo zjawisko w czasie równonocy można zaobserwować również stojąc w grodzisku Aksmanice.

Widok na grodzisko Aksmanice z innej perspektywy.

 Z kolei nazwa góry Grodne (obecnie Strzałówka) może opowiedzieć nam historię pierwszej osady.  Słowo gród zgodnie z jego etymologią oznacza przede wszystkim miejsce sztucznie zagrodzone w celach obronnych. Stąd zarówno pojęcie to obejmuje ściśle wojskowe czy schroniskowe urządzenia obronne, jak też wieś, miasto, czy ośrodek administracyjny przystosowany do obrony. Nie opodal szczytu  Grodne jest również przysiółek o tej samej nazwie co sugeruje, że to właśnie w tych miejscach mógł być zlokalizowany pierwotnie gród Domaradz.

Grodzisko w Domaradzu położone jest w osi wschód-zachód.

Poniżej zrzut ekranu z programu QGIS z warstwą LIDAR-ową zbocza góry Grodne(obecnie Strzałówka).   Obraz jest trójwymiarowy, doskonale widoczne są wszelkie wzniesienia i zagłębienia terenu z dokładnością do około 15-30 centymetrów. Widać więc nawet to, co na żywo w lesie jest trudne do zobaczenia gołym okiem. To co widzimy na zdjęciu poniżej  z pewnością nie jest dziełem przyrody. Widać tu działalność człowieka.  Kształt, który możemy zaobserwować przypomina grody usytuowane w dzisiejszej  Słowacji. Być może więc,  grodzisko należało do pierwszego państwa Chrześcijańskiego w tej części europy Wielkiej Morawy.  Chrześcijaństwo przyjęło ono już w 822 roku. Znaczyło by to, że mieszkańcy Domaradza przyjęli chrześcijaństwo 100 lat wcześniej niż Polanie z Wielkopolski. Szczególnie uderzające podobieństwo grodziska w Domaradzu jest do  Veľkomoravské hradisko Zvolen i Ducové. Od strony wschodniej grodziska widoczny jest zarys wału być może o budowie skrzyniowej. Widoczny też jest zarys ostrokołu, który otaczał gród.

Miejsce które wybrano pod założenie grodu w Domaradzu nie jest przypadkowe. Jak widać posiada naturalne warunki obronne. Lokowane zostało na cyplu, który z dwóch stron otoczony jest naturalną stromizną i potokiem.

 Jestem tylko pasjonatem historii  i wszystko to co napisałem należy traktować jako hipotezę. Mogą potwierdzić ją lub obalić jedynie badania archeologiczne.  Czy było to grodzisko Wielkomorawskie, Piastowskie  czy Celtyckie nie jestem w stanie rozstrzygnąć. Nie jest dla mnie ważne również czy było to grodzisko chrześcijańskie czy pogańskie. Z pewnością mieszkali tam indoeuropejczycy, których jesteśmy spadkobiercami. Ważne to co łączy a nie to co dzieli ludzi.  Ważna jest historia i pogłębienie wiedzy, o miejscu w którym się mieszka. Uważam, że poznanie własnej historii ma elementarne znaczenie a przekaz dziedzictwa kulturowego jest podstawowym warunkiem trwania każdej kultury. Przekazywanie dziedzictwa kulturowego polega na pokazywaniu odrębności własnego środowiska w kontekście różnorodności jako bogactwa życia społecznego. Poprzez przybliżanie historii pokazujemy również takie wartości jak: Bóg, życie, tolerancja, patriotyzm, piękno, sprawiedliwość i odpowiedzialność. Pogodzenie tych postaw leży w nauczaniu , uświadamianiu w procesie edukacji całej skomplikowanej hierarchii wspólnot, w której uczestniczy każdy człowiek. Wspólnoty te to: wspólnota rodzinna, wspólnota religijna,  wspólnota lokalna – mała ojczyzna, region, naród i wreszcie wspólnota światowa. Tak jak pisałem we wcześniejszym wpisie  o swojej hipotezie poinformowałem konserwatora zabytków.

Zamierzam również stworzyć wirtualne grodzisko w celu spopularyzowania historii Domaradza. Krótki filmik, na którym można obejrzeć postęp prac nad tym projektem.

Wcześniejsze wpisy o Domaradzu:

Czy w Domaradzu istniało wczesnośredniowieczne grodzisko

O górze Hyb w Domaradzu

Co oznacza słowo Domaradz