Tag Archives: domaradz 2017

O górze Hyb w Domaradzu

O górze Hyb w Domaradzu pisali między innymi Pan Piotr Czerwiński  na blogu „www.karpacko.pl – O Pogórzu i okolicach” i Pan Czesław Białczyński na swoim blogu. Zostały tam przedstawione różne hipotezy na tema pochodzenia nazwy góry Hyb/Chyb. Według Pana Piotra Czerwińskiego  nazwa góry może pochodzić z terminologii myśliwskiej chyb – długa i gęsta szczecina na grzbiecie dzika lub od przymiotnika „szybiasty” bądź „chybiasty” (wysoki, stromy). Z kolei Pan Czesław Białczyński ogólnie odnosi się do pochodzenia i etymologii  miejscowych nazw jako spadku po czasach pogańskich. Moją hipotezę nazwy góry Hyb opieram na analizie językowej i topograficznej.  Na początku wyjaśnię co oznacza słowo Hyb/Chyb. Według słownika staropolskiego Chybać– to poruszać, chwiać się. Chybaj to również w mowie staropolskiej tyle co ruszaj. Z mojej młodości spędzonej w Augustowie wiem, że łódka na wodzie się chybocze, a w języku naszych braci Słowaków z Wielkiej Morawy to już w ogóle sprawa jest prosta-  pohyb to porostu ruch.  Więc według Prasłowian, Słowaków i mojej skromnej osoby  pierwotne znaczenie nazwy góry Hyb odnosi się do  ruchu, kołysania, minięcia, pominięcia. Skoro językoznawcy nie pozostawiają nam tu żadnej możliwości dla własnych pomysłów, (tak zwanej etymologi ludowej) pozostaje więc pytanie co się rusza? Dla nieruchomego obserwatora, który stoi i obserwuje widnokrąg ruszają się gwiazdy, słońce i księżyc. Poniżej widok na górę Hyb(cyfrowy model terenu wykonany w programie Qgis) z grodziska Domaradz podczas przesilenia wiosennego/jesiennego.  Słońce  jakby wspina się, (mija, pomija, kołysze się)  po zboczach góry Hyb. Przesilenie wiosenne/jesienne/zimowe było bardzo ważnym momentem dla wszystkich kultur zależnych od cyklów przyrody. Stąd  prawdopodobnie pochodzi nazwa Góry Hyb nadana przez pierwszych rolników, którzy założyli osadę Domaradz.

Poniżej ten sam widok z innej perspektywy. Jest to rzut ekranu ze strony http://suncalc.net/ Można  dzięki niej zobaczyć gdzie słońce wstaje a gdzie zachodzi o określonej godzinie i w określonym miejscu(bardzo to przydatne w fotografii). Na zdjęciu poniżej równonoc wiosenna/jesienna z grodziska Domaradz. Pomarańczowa linia wyznacza wschód słońca, czerwona zachód.

Jeżeli chodzi o ruch gwiazd nad górą Hyb to zdjęcie poniżej wykonałem w programie Stellarium . Można dzięki temu programowi  dokładne określić miejsce obserwacji, godzinę a nawet wysokość nad poziomem morza  a następnie na ekranie komputera obserwować zjawiska astronomiczne jakie zachodzą przed obserwatorem. Można zaobserwować na przykład jak w czasie przesilenia zimowego po zboczu góry Hyb przemieszcza się gwiazdozbiór Oriona(pas Oriona). Za moją  hipotezą o nazwie Hyb przemawia również to,  że jest  na Podkarpaciu jeszcze jedna góra Hyb/Chyb.  Nie jest to więc wyjątkowa nazwa. Za nią również jest grodzisko położone w osi wschód -zachód i obserwator, który się tam znajduje może zobaczyć dokładnie te same zjawiska  co w  grodzisku Domaradz.( Ale o tym niebawem ;-))

Pisząc o górze Hyb nie sposób nie wspomnieć o  górze Parnas. Na mapach Geoportalu jest to nie wysokie wzniesienie. Spotkałem się również z opisem, że całe pasmo z górą Hyb na początku jest określane mianem Parnasu. Czym jest więc Parnas? Dla  mnie, który wychował się na mitologi Jana Parandowskiego sprawa wydaje się prosta. Parnas to góra, siedziba boga Apolla. Według greków jest to bóstwo solarne, bóg piękna, światła i  życia. Światło wydaje się tu kluczowe w naszych rozważaniach, bowiem podczas przesilenia zimowego stojąc w (na razie hipotetycznym) grodzisku Domaradz możemy zaobserwować, że słońce  wstaje właśnie nad Parnasem.

Ten sam widok z innej perspektywy. Słońce podczas przesilenia zimowego nad Parnasem. Każdy może sprawdzić na http://suncalc.net/ .Wydaje mi się, że sama nazwa „Parnas” mogła być nadana po chrystianizacji okolic Domaradza przez duchownych. Często przedstawiano nazwy miejsc kultu pogańskiego i nazwy bogów  jako analogie do bóstw greckich.

Na zdjęciu poniżej Parnas w LIDARze. Przykuwa wzrok wielka dziura obok napisu „Parnas” Może to tylko żwirownia/glinianka a może ……

….. „ЯЗЫЧЕСКИЕ СВЯТИЛИЩА СЛАВЯН ВОСТОЧНОЙ ЕВРОПЫ” co się tłumaczy jako „POGAŃSKIE SANKTUARIA SŁOWIAN EUROPY WSCHODNIEJ”  Kształt wydaje się podobny  ale  do puki nie zbadają tego archeolodzy pewności nigdy nikt nie będzie miał.

Tylko badania archeologiczne są w stanie rozwiać tę mgłę, która spowija Domaradz, górę Grodne,  Hyb i całe pasmo Parnasu.  Ponieważ #kochamdomaradz postanowiłem powiadomić konserwatora zabytków o moich hipotezach. Zabiegać nie tylko słowem ale również czynem o prawdę. 

Inne wpisy

Co oznacza słowo Domaradz

Czy w Domaradzu istniało wczesnośredniowieczne grodzisko

Grodzisko w Domaradzu